زنجبیل، اکسپکتورانت طبیعی

زَنجـِبیل (Ginger) یا زنجفیل یا شنگویر یک گیاه خوراکی، ادویه و گیاه دارویی است.

زنجبیل از گیاه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی Zingiber officinale بدست می‌آید. اگرچه معمولاً از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می‌شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گیاه ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که «ریزوم» نام دارد.

جنس زنجبیل سرده‌ای از تیره زنجبیلیان علفی ایستاده چندساله با حدود ۷۰ گونه بومی آسیای جنوب شرقی است با ساقه باریک و نی‌مانند و برگ‌های سرنیزه‌ای سـبز براق که از زمین‌ساقه‌ای غده‌ای می‌رویند؛ گل‌های آنها سبز مایل به زرد با لبه‌ای ارغوانی و لکه‌های کرم‌رنـگ و گل‌آذین مخروطی و کوچک و سنبله‌ای متراکم است که در تابستان از زمین ساقه بیرون می‌زند.

پیشینه

زنجبیل از زمانهای دور مورد استفاده بوده و هنوز هم درطب سنتی چین نقش مهمی را ایفا می‌کند. در ایران باستان نیز این گیاه با نام ژنگویر شناخته شده بود و کاربرد داشت و از ایران و کشورهای عربی به سوی غرب سفر کرد. در غرب پزشکی یونانی به نام «دیوسکوریدس» نخستین بار در سده یکم میلادی کاربرد درمانی زنجبیل را ثبت کرد، گرچه سده‌ها پیش از آن این گیاه عطردار از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می‌شد، تا سده‌های میانه، به عنوان یک ماده اولیه آشپزی در اروپا کاملاً شناخته شده بود.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می‌شود. آشنایان با پزشکی هندی آیورودا از آن به عنوان داروی جهانی نام می‌برند؛ این امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اینها باعث شده هندیان بیش از ۲۰۰۰ سال زنجبیل را مصرف کرده‌اند و یکی از بهترین شفابخش‌های طبیعی برای درمان بیماری‌های مسافرت، حالت تهوع و سرگیجه در غرب مطرح کرده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم این بیماری‌ها هیچ عوارض جانبی منفی ندارد.

در پژوهشی که در دانمارک انجام شد به ۴۰ نفر از دانشجویان نیرو دریایی یک گرم پودر زنجبیل و به ۴۰ نفر دیگر مقداری دارونما داده و مشاهده شد زنجبیل به مراتب در کاهش دفعات استفراغ و از بین بردن عرق سرد موثر بوده. بعضی کارشناسان، زنجبیل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی توصیه می‌کنند. البته لازم به تذکر است در این خصوص همیشه با پزشک مشورت نمایید.

این اکسپکتورانت طبیعی ا‌ست

درمانگران طب سنتی چین برای درمان سرماخوردگی یکی از رایج‌ترین بیماری فصل زمستان، شربتی را تجویز می‌کنند که با ترکیب زنجبیل و عسل و آبلیموی تازه تولید می‌شود. برای تهیه این شربت مقدار مشخصی از زنجبیل را با آب‌لیموی تازه و مقداری عسل با  یک لیوان آب گرم ترکیب كرده و برای تسکین دردهای ناشی از سرماخوردگی به بیمار توصیه می‌کنند. علاوه بر این ضمادی که با ترکیب همین مواد از سوی درمانگران چینی تهیه می‌شود، به صورت موضعی در محل پیشانی ضماد می‌شود که برای درمان و تسکین دردهای ناشی از سرماخوردگی بسیار مناسب است.

با مصرف زنجبیل سرطان نمی‌گیرید

یکی از مهم‌ترین کاربردهای زنجبیل که از سوی محققان و پژوهشگران نیز به ثبت رسیده، خاصیت شگفت‌انگیز زنجبیل در پیشگیری از ابتلا به سرطان به ویژه سرطان روده بزرگ است. براساس تحقیقاتی که صورت گرفته در ترکیب گیاه زنجبیل ماده‌ای به نام zingiberen وجود دارد که علاوه بر ایجاد طعم و مزه، از رشد سلول‌های سرطانی در انسان پیشگیری می‌کند. از این رو درمانگران طب سنتی هند مصرف این ادویه را در تهیه غذاهای روزانه به مخاطبان خود توصیه می‌کنند.

بر اساس مطالعاتی که پژوهشگران انگلیسی در مورد زنجبیل انجام دادند، این گیاه را دارویی مناسب برای پیشگیری از تهوع ناشی از عمل‌های جراحی و شیمی‌درمانی در درمان بیماران مبتلا به سرطان یافتند. به اعتقاد این محققان زنجبیل این خاصیت را دارد که پس از اتمام عمل‌های جراحی علاوه بر آنکه حالت تهوع بیماران را که ناشی از مصرف مواد بیهوشی است، کنترل می‌کند‌ می‌تواند به عنوان دارویی آرام بخش نیز برای تسکین دردهای بیماران مورد استفاده قرار بگیرد.

ادویه‌ای آرام‌بخش

بررسی‌ها نشان داده‌اند که زنجبیل می‌تواند باعث جلوگیری از تهوع ناشی از عمل جراحی و شیمی درمانی شود، مطالعات بالینی در لندن انجام شد نشان داد مصرف یک گرم پودر زنجبیل در جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی به اندازه داروهای آرام‌بخش مرسوم موثر است. خاصیت گرم کنندگی و فعال کنندگی زنجبیل آن را به عنوان شفابخش خانگی معرفی کرده‌است.

اگر به کشیدگی عضله دچار شده‌اید، گلودرد دارید و یا از بیماری مسافرت در رنج هستید برای خود یک تونیک زنجبیل درست کنید و میل نمائید تا به قدرت شفا بخش فوق العاده آن پی ببرید. زنجبیل فواید فراوانی برای سلامتی دارد. مطلب ما درباره ساقه گرد پیچ خورده‌ای است که گاهی برای غذا سرخ کردنی از آن استفاده می‌شود.

زنجبیل را می‌توان به آب گرم اضافه کرد و در مواقع سرمازدگی پاها را در آن قرار داد. در مواقع دندان درد می‌توان آن را جوید و هنگام گلو درد از غرغره آن استفاده کرد. همچنین برای درمان سرماخوردگی آن را به آب گرم، لیمو و عسل افزود. اگر علاقه‌ای به استفاده از این محلولها ندارید می‌توانید آن را پس از خرد کردن برای تسکین سردرد به ناحیه پیشانی بمالید؛ روغن زنجبیل را می‌توان با روغنهای دیگر رقیق کرده و برای تسکین دردهای ناشی از کشیدگی ماهیچه آسیب دیده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشیده و باعث تسکین درد شود.”

دلیل سودمند بودن زنجبیل اجزای تشکیل دهنده اصلی زنجبیل شامل نشاسته، اسانسها مانند زینجیبرن (zingiberen) که به زنجبیل بوی خاص مید هد، و رزین است. به نظر می‌رسد بیشتر ارزش درمانی زنجبیل به واسطه ترکیبات ادویهای آن یعنی جینجرول‌ها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نیست.

کاربردهای دیگر زنجبیل:

۱٫ زنجبیل تازه را برای سرماخوردگی و آنفلوآنزا بکارببرید.

۲٫ زنجبیل خشک شده را جهت درمان سرگیجه و تهوع مصرف کنید.

۳٫ قرص آن را برای درمان آرتریت و مشکلات گردش خون مورد استفاده قراردهید.

درمان بدون عارضه میگرن با کمک زنجبیل

به اندازه یک نخود پودر زنجبیل را در یک کاسه ماست ترکیب کرده و همراه با غذا میل کنید. این کار را هر روز تکرار کنید تا از میگرن پیشگیری شود.

مصرف زنجبیل در افراد دچار زخم معده و یا زخم دوازدهه و یا هم‌زمان با مصرف داروهای ضد انعقاد – که می‌تواند برای رقیق شدن خون شوند – اکیداً منع شده‌ است. همچنین در مورد استفاده از گیاهان دارویی، به ویژه اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید یا باردار هستید با پزشک خود مشورت کنید.